Presente e futuro da vitivinicultura galega reunidos pola Escola Belarmino Fernández Iglesias

As dúas caras dunha aposta pola vitivinicultura: o mozo que se inicia e forma para adicarse profesionalmente vendo neste área laboral o futuro. E o veterano procedente dunha familia sempre unida ás viñas.

Rubén Rodríguez e Roberto Regal, respectivamente, son dous claros expoñentes destas situacións que teñen como finalidade coidar a terra e que esta saída profesional recupere músculo. Hoxe falamos con eles, das súas experiencias e traxectorias en torno á terra, así como da importancia da formación que oferta a Escola de Hostalaría Belarmino Fernández Iglesias.

O biólogo Rubén Rodríguez (Monforte de Lemos, 1990), incorporouse en 2017 ao equipo de Enonatur dirixido por Roberto Regal. Fai dous anos Rubén completou a súa formación tras realizar o ciclo superior en vitivinicultura na Escola Belarmino Fernández Iglesias, ao tempo que continuou traballando na bodega. Este ciclo seleccionado esta enfocado a traballar como técnico vitivinícola, no área de xestión de bodegas (produción, estabilización e crianza, envasado, xestión de maquinaria, aprovisionamento e comercialización, lexislación e libros de rexistro, etc.). Asemade recibiu formación sobre o proceso que precisan as viñas (produción vitícola, tratamentos e acondicionamento de viñas); na análise enológico (sensorial, fisicoquímico e microbiológico); en industrias derivadas (control de elaboración de mostos concentrados, vinagres, destilados, etc.). As clases inclúen o desenvolvemento dun plan de calidade e seguridade alimentaria e xestión medioambiental na industria vitivinícola.

Rubén Rodríguez. Por qué decide completar a súa formación como biólogo con este curso e porque escolle a Escola?
Desde fai cinco anos decidín dedicar a miña vida laboral ao mundo do viño. Aínda que a bioloxía ofrece unha boa base de coñecementos á hora de afrontar este reto, quizá estes sexan uns pouco xenerais, co cal decidín adquirir formación máis específica do sector vitivinícola. Nese momento, a Escola Belarmino Fernández Iglesias ofrecía a posibilidade de adquirir os devanditos coñecementos sen necesidade de ter que moverme fóra da Ribeira Sacra; co cal non mo pensei dúas veces e inscribinme no curso.

• 

Rubén R. Cómo valora o seu paso pola Escola?

Foi unha experiencia moi positiva, non soamente polos coñecementos adquiridos senón tamén pola experiencia, o profesorado e por suposto os compañeiros/ as.

Rubén R. Da formación que recibiu cal foi a parte que, para vostede, persoalmente resultou máis interesante?

Para min a parte máis interesante foi a de procesos bioquímicos. Foi a parte que máis interese suscitábame antes de comezar o curso e da que máis difícil resultábame atopar información.

Rubén R. Qué consellos daríalle a aqueles que pensen nos viños como a súa área laboral de futuro?

Por unha banda, que dean á viticultura a importancia que merece xa que baixo o meu punto de vista é imprescindible para facer un bo traballo enolóxico. Por outro, que sexan pacientes e constantes; xa que non sempre se obteñen os resultados desexados.

Rubén R. Qué supón traballar en Enonatur?

No meu caso (traballo en adega) supón traballar nun proxecto novo, esixente e que conleva unha responsabilidade moi importante. Trátase de dar continuidade ao traballo dos compañeiros de viticultura para conseguir a máxima expresión do terruño no viño. Cando isto conséguese, a satisfacción é máxima.

Rubén R. Cómo aplica o aprendido na Escola ao seu actual traballo?

O aprendido na Escola é aplicable en calquera momento da xornada laboral: estabilización, envasado, xestión de maquinaria, aprovisionamento, lexislación, análise enolóxica, etc. En resumo, os coñecementos adquiridos han resultado útiles á hora de desenvolver o meu traballo diario e preparáronme mellor para el.

Rubén R. Qué outras áreas da vitivinicultura quedan por descubrir?

Por agora as áreas que máis me chaman a atención e nas que creo que máis podo achegar e mellorar son a viticultura e a enoloxía. Aínda que nun futuro nunca se sabe, se tivese que elixir quizais me decantaría polas industrias derivadas ou a área comercial.

• 

• 

Rubén R. Qué é o mellor deste oficio, e cal a parte menos bonita?

A parte máis bonita para a miña é o estar en contacto coa natureza, formar parte dun proceso e poder, en certo xeito, dirixilo. É moi enriquecedor aprender diariamente do proceso. A parte menos bonita para a miña é a administrativa, aínda que é imprescindible.

O cuestionario breve

• Fundacion Berlarmino: espero convértase no centro formativo de referencia do interior de Galicia.

•Futuro: formación e aprendizaxe.

•Próximo soño: proxecto vitivinícola propio.

•Referentes nas viñas: os nosos maiores, dos que herdamos o patrimonio vitivinícola.

•Un consello para os que se inician entre viñedos: paciencia e constancia.

Pola súa banda Roberto Regal (Chantada, 1978) considerado polos expertos o mellor etnólogo de Galicia, desenvolveu a súa carreira laboral a partir da experiencia iniciada dentro do seo da familia. A súa avoa Esther Feijeiro, propietaria da adega Diego de Lemos foi a primeira muller en comercializar caldos con certificación de agricultura ecolóxica en Galicia, a ela dedicou Roberto Regal a anada de 2014 do seu proxecto persoal: a Adega Toalde (Mourelos- O Saviñao).

• 

Regal aposta pola terra na que creceu e nese sentido en 2007 centrou os seus esforzo en crear Enonatur. É o aproveitamento dos terreos a través da microvinificación de pequenos terreos de viticultura sostible, trabállase na optimización de pequenos terreos tanto os que estaban en activo como os que foran abandonadas.

Un proxecto recoñecido con diversos premios, entre eles o premio ao mellor veu Ribeira Sacra. Un premio outorgado ao caldo Lagar do Vento 2017, procedente duns viñedos que se rexen en todos os aspectos polas marcar indicadas por Enonatur. Unha distintinción ao viño que recoñece o desenvolvemento do proxecto de procura de máxima calidade á vez que permite que cada terreo exprésese como é e do que se extraian o mellor das súas calidades.

Roberto Regal. Leva a vitivinicultura no sangue, nalgún momento pensou en dirixir a súa carreira profesional a outra área?

Ata os 18 nunca se me ocorreu dedicarme a isto. É agora cando non penso dirixir a miña carreira a outro sector que non sexa este porque me apaixona o meu traballo e levo moito tempo loitando polo medio rural, pola agricultura, por dignificar o traballo. Fágoo a través do que sei facer: a viticultura e a enoloxía.

R. Regal. Traballar a terra non é fácil, e máis no caso dos viñedos da Ribeira Sacra, onde a vendima denomínase heroica, a grandes liñas que grandes diferenzas obsérvanse entre estas terras e as vides doutras zonas.

A Ribeira Sacra é unha terra única para o cultivo do viño , cunhas características xeolóxicas, edafolóficas , climáticas e idiosincráticas que a converten nas zonas máis ricas do mundo desde o punto de vista da heterogeidad. Iso se, se non a coidamos deixa de ser diferente.

R. Regal. Creceu ao redor desta zona e este oficio, pero que formación realizou?

Estude na escola da Granxa ( Ponteares)entre 1998 e 2000 , seguidamente realice un máster entre 2001 e 2002 e non deixei de formarme ata hoxe. Para poder seguir entendendo o camiño é necesario estar en constante aprendizaxe.

R. Regal. A súa carreira levoulle máis aló da Ribeira Sacra, ata onde lle gustaría chegar.

Desde hai tempo traballo en varias zonas de Galicia, á vez que actúo como asesor enolóxico en Asturias. Un labor que se ampliará xa que proximamente comezarei un proxecto en Murcia.

• 

R. Regal. Nos últimos anos o mundo do viño pasou de ser un gran descoñecido a achegarse a todos os públicos, ben desde saber saborear os caldos ou a través das localizacións e imaxes que as adegas ofrecen ao abrirse máis. Como o valora?

Nos últimos tempos parecía que o viño fora desestimado, á vez que o mundo rural e case nos esquecemos que temos que comer, preservar as raíces e emocionarnos. E, non nunca debemos esquecer algo obvio, o viño é e foi desde hai moito tempo unha parte importante á hora de marcar as identidades culturais que permite ler a historia.

Con isto e tendo en cuenta que cada anada é parte da historia, os viños son parte fundamental na sociedade e nestes momentos son parte do proceso de procura dun futuro digno para o rural. Para logralo debemos aprender a manexar a vitivinicultura como un recurso.

R. Regal. Detrás da imaxe e as redes sociais a realidade dos viñedos e as adegas é outra, que é o máis duro e que é o máis satisfactorio?

As redes fáltalles profundar na verdade. Falta coñecemento deste mundo, debemos comunicar mellor e ser capaces de contar o que é o viño, porque neste momento só chega ao público o que parece, pero detrás de cada anada hai un proceso inxente e apaixonante.

R. Regal. Cómo afectou a crise sanitaria ás adegas?

A crise notouse como en todos os sectores, pero o viño segue sendo un elemento de dieta e cultural que ademais está de moda . Precisamente coa axuda das redes a xente solidarizouse co mundo do viño , polo que se segue consumindo doutra maneira, pasamos dos bares e restaurantes aos domicilios particulares.

R. Regal. Pensando no futuro, qué recomendaría a aqueles que ven a vitivincultura o futuro?

Recomendo aos mozos, a todos pero en especial aos que máis preto están destas terras que aproveiten a posibilidade que ofrece esta escola para estudar. As viñas necesitan de moito esforzo e talento, pero tamén de formación para seguir adiante.

R. Regal. Nestes momentos uno dos seus traballadores- Rubén Rodríguez- é un ex-alumno da Escola, que é o que máis destacaría da formación inicial coa que chegou?

Destaco a responsabilidade e rigor no traballo, entendemento da contorna e que lle gusta o que fai. Debemos aproveitar os profesionais que demostran orgullo rural e saben o camiño. É o momento de axudar aos mozos formados para que vexan futuro.

R. Regal. Como valora o ensino que se imparte na Escola á hora de saír ao mercado laboral.

O labor que está a facer a Escola no plano formativo é necesaria para o desenvolvemento sostible da zona. Debemos ter visión de futuro, descartar cortoplacismos e poñer as vimbias sobre a educación creando redes de desenvolvemento no territorio.

• 

O cuestionario breve:

• Fundacion Berlarmino: Unha oportunidade.

• Futuro: Tecer unha fermosa rede na sustentabilidade rural.

• Próximo soño: Status para os agricultores con valores.

• Referentes nas viñas: Viticultores anónimos que encarnan o respecto polo medio, xenerosos á hora de preservar, esforzarse e transmitir. Os meus referentes son as persoas de que de verdade cren nisto e fan o que din.

• Un consello para os que se inician entre viñedos: É bo saber de onde vimos e onde queremos ir . Non desviarse no camiño